در روز مصاحبه با مجله ما، دفتر قدیمی این شرکت در بعدازظهر دوشنبه شلوغ بود. این مکان اکنون به طور رسمی صنعت ماینیگ در ایران به گزارش مجله کوین تلگراف به خدمات تعمیرات خود اختصاص داده شده است. دستگاه‌های ماینینگ در قفسه‌های زرد، سبز و قرمز روی یکدیگر قرار می‌گیرند که روی دیواری رو به میز منشی شرکت قرار گرفته‌اند. روبروی ورودی، یک اتاق تعمیر تقریبا شلوغ وجود دارد که در آن دستگاه ها برای تعمیر باز می گردند. منابع تغذیه، هش بردها و بوردهای کنترلی مورد بررسی قرار گرفته و تعمیر می شوند.
تخصص هایی همچون Bitmain Antminer و MicroBT Whatsminer رشته های مختص برای تعمیرات در شرکت هستند که پرسنل آن همه از جوانان علاقه مند به فناوری هستند. مینا جهانبخشی، یکی از سه کارمند زن حاضر در آنجا، اطراف دفتر را به ما نشان داد و من را به اتاقی در کنار بخش تعمیر هدایت نمود، اتاقی که در حال آماده سازی برای کارمندان جدیدی است که برای کمک به شرکت در ادامه روند رشد تقاضا استخدام شده اند.
اوج مصرف برق در تابستان گرم ایران به تازگی به پایان رسیده است و اخیراً اعلام ممنوعیت ریاست جمهور نسبت به ماینینگ انرژی بر کریپتو لغو شده است. بنابراین، این شرکت انتظار روزهای پر از مشتری را در پیش دارد. میزهای سفید جدید در کنار دیواری در انتهای اتاق ساکت قرار گرفته اند و تجهیزات اضافی تعمیر هنوز وارد این بخش نشده اند.
این خانم می گوید: «دوره انتظار برای تعمیر تجهیزات در حال حاضر دو هفته است. ما در حال استخدام پرسنل جدید برای تسریع روند تعمیرات هستیم.» ماینینگ در ایران در چند سال گذشته رشد چشمگیری داشته است. جهانبخشی می گوید: «مردم با روند ماینینگ بیشتر آشنا می شوند. “این یک حوزه جالب و جذاب در سراسر جهان است و همچنین در ایران در حال طی کردن روند رشد خود است. ”
جامعه کوچک
برای گسترش هر چه بیشتر این کسب و کار در حال رشد، این شرکت در حال آماده سازی یک دفتر اضافی در یک ساختمان جداگانه در نزدیکی این شرکت است. محل کار در حال ساخت را بوی رنگ تازه پر کرده است. امید علوی، مدیر عامل شرکت ویرا ماینر، در چند قدمی کارگران ساختمانی که مشغول گچ کاری روی دیوارها هستند، جلسه ای را با کارکنانش برگزار نموده است. در اینجا مکان مناسبی برای مصاحبه وجود ندارد، بنابراین به آپارتمان مجاور که در آن دفتری برای شرکت دیگری آماده می شود، نقل مکان می کنیم. علوی با ساکنین دفتر مجاور شروع به شوخی می کند. شاید فردی که غریبه باشد و چیزی از رابطه این دو شرکت نداند فکر می کند که این دو دفتر متعلق به یک شرکت هستند.
علوی به شوخی می گوید: «اینها رقبای ما هستند. “جامعه ارزهای دیجیتال واقعا کوچک است.” علوی در خطاب به مجله می گوید که این شرکت را با دو شریک دیگر در سال ۲۰۱۶ تأسیس کرده است.
“در سال‌های ۲۰۱۷-۲۰۱۸، تب بیت کوین شتاب بیشتری گرفت. بسیاری از افراد به ارزهای دیجیتال علاقه مند شدند و همین امر منجر به ساخت مزارع استخراج متعدد در ایران شد. ما تمرکز خود را بر راه اندازی و تعمیرات مزارع قرار داده ایم. ما به طور کلی به یک شرکت تخصصی در این بخش تبدیل شدیم.»
با وجود فراز و نشیب های بسیار، شرکت ویراماینر در سال های اخیر رشد کلی داشته است. او می گوید: “در چهار تا پنج سال گذشته، تعداد پرسنل ما به نزدیک به ۷۰ نفر افزایش یافته است. ما یک واحد خدمات تعمیرات تخصصی ایجاد کردیم که در آن ۱۷-۱۶ نفر از کارکنان آموزش دیده تجهیزات ماینینگ را تعمیر می کنند.” ما برخی از کارکنان خود را مجبور کردیم در شرکت فناوری Bitmain و MicroBT چین دوره‌هایی را سپری کنند. همچنین از کارشناسان چینی دعوت کردیم تا کارکنان ما را در اینجا آموزش دهند.» شرکت ویراماینر در ابتدا به عنوان یک شرکت زیرزمینی تاسیس شد. اما در سال ۲۰۱۹، زمانی که ماینینگ از سوی مسئولان به عنوان یک صنعت شناخته شد، علوی و همکارانش مجوز فعالیت یک شرکت مجاز در این حوزه را دریافت کردند. او می‌گوید: «به طور همزمان، ما سعی کرده‌ایم به دولت کمک کنیم تا قوانینی را برای استخراج معادن وضع کند.
طبق نظر انجمن ماینینگ ایران، دو سوم استخراج بیت کوین در ایران غیرمجاز است. استخراج بیت کوین یک تجارت بزرگ در ایران است.
نظارت دولت
ایران حدود ۴.۵ تا ۷ درصد از نرخ هش بیت کوین جهانی را به خود اختصاص داده است. رشد این صنعت، دولت ایران را بر آن داشته تا نظارت خود را بر مزارع ماینیگ افزایش دهد. اما، دولت به دلیل مصرف بالای برق یارانه ای ایران در بخش ماینینگ، و همچنین سوء ظن پنهانی مبنی بر فرار مالیاتی افراد فعال در ماینیگ غیرقانونی نگرانی هایی را در مورد این صنعت مطرح نموده است. علاوه بر این، دولت تمایل زیادی برای استفاده از ماینینگ به فرصتی برای مقابله با تحریم های تقریباً کامل صنایع بانکی و نفتی به دلیل تحریم های بین المللی دارد.
شرکت تجزیه و تحلیل بلاک چین Elliptic در ماه می گفت که تولید بیت کوین ایران به درآمدی نزدیک به یک میلیارد دلار در سال در سطح آن زمان ماینینگ این کشور رسیده است. عبدالناصر همتی، رئیس سابق بانک مرکزی ایران در اسفندماه گفت که مزارع مجاز باید بیت کوین استخراج شده خود را در صرافی های تعیین شده توسط بانک مرکزی سپرده گذاری کنند. همچنین واردکنندگان می توانند از بیت کوین به عنوان منبع ارز خارجی برای پرداخت کالاهای خریداری شده از فروشندگان خارج از کشور استفاده کنند.
اما، علیرغم تلاش‌های فراوان برای کارآمد و شفاف تر کردن قوانین، مقررات هنوز نتوانسته است کسب‌وکارهای مرتبط با مانینیگ را چارچوب بندی مشخصی نمایند. ماینرها شکایت دارند که طرح تعرفه دولت – تعیین قیمت صادراتی برق – غیر منطقی است و باعث می شود که ماینیگ در ایران جذابیت کمتری داشته باشد. افراد استخراج کننده بیت کوین می گویند که مقررات، به ویژه آنهایی که توسط بانک مرکزی کشور پیشنهاد شده اند، نامشخص و هنوز عملیاتی نشده اند. علوی می گوید: «دولت تاکنون زیرساخت های عملیاتی برای این امر فراهم ننموده است.»
براساس نظر شیجشو، ایران تمامی شرکت های محلی استخراج بیت کوین چینی که دارای مجوز قانونی هستند را در ۱۴ ماه ژانویه متوقف کرده است. طبق آمار وب سایت بتودا، ایران پس از ایالات متحده و چین سومین دارنده بیت کوین در جهان است که ۸ درصد از کل بیت کوین را شامل می شود.
براساس قوانین دولت، دو گزینه پیش روی استخراج کنندگان بیت کوین قرار دارد. آنها می گویند یا می توانید محصولات را تحت نظارت بانک مرکزی وارد کنید و از مالیات معاف شوید یا اگر می خواهید بیت کوین خود را نگه دارید، باید مالیات خود را بپردازید – حتی اگر دستورالعمل های مالیاتی برای استخراج نیز واضح نیستند. جواد، یکی از کارشناسان استخراج رمز ارز ساکن تهران، به مجله می گوید که معتقد است وضع مقررات مشخص برای رشد صنعت ماینینگ در ایران بسیار با اهمیت است. او به دلیل نگرانی‌های امنیتی در ایران به دلیل مصاحبه با رسانه‌های خارجی، خواست هویتش فاش نشود، اما وی یک مهندس سخت‌افزار با پنج سال سابقه در صنعت ماینینگ ایران است. او می‌گوید: «استخراج رمز ارز از نظر درآمد در کشورهایی مانند ایران که درآمد سرانه نسبتاً پایین و نرخ تورم بالا حاکم است، بسیار جذاب است.»
«نقش مقررات برای اطمینان از رشد صنعت و جلوگیری از به حاشیه رفتن آن بسیار مهم است. اگر مقرراتی داشته باشیم که هم برای دولت و هم برای کسب‌وکارها برد-برد باشد، قطعاً استخراج کنندگان رمز ارز مایلند از حاشیه بیرون بیایند. اما در حال حاضر نگاه وزارت نیرو به این موضوع یک طرفه است»
وی امیدوار است که دولت پتانسیل این بخش را برای ایجاد اشتغال و رونق در اقتصاد ایران شناسایی کند. «ایران می‌تواند از استخراج بیت‌کوین برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کند. اما، اگر بخواهیم از این پتانسیل استفاده کنیم، باید آن را به طور کامل بپذیریم. این بدان معناست که در صورتی که استخرهای بین المللی تصمیم به مسدود کردن استخراج کنندگان ایرانی بگیرند، ایران باید مقررات لازم برای ایجاد استخرهای استخراج داخلی را داشته باشد. اگر ایران می‌خواهد از تراکنش‌های شبکه بیت‌کوین به نفع منافع ملی خود استفاده کند، باید نگاه ویژه‌ای به روند استخراج داشته باشد و تنظیمات داخلی خاصی را انجام دهد.»
سرکوب عظیم
علیرغم استفاده جدید دولت از بیت‌کوین استخراج‌شده داخلی، زیرساخت‌های ضعیف برق، ایران را مجبور کرده است تا مزارع تحت نظارت خود را به صورت فصلی کنار بگذارد. در اواخر ماه می، مقامات استخراج کریپتو را برای نزدیک به چهار ماه ممنوع اعلام کردند زیرا کشور با قطعی برق عمده در بسیاری از شهرها مواجه شده بود. این مسئله منجر به کاهش درآمد برای بسیاری از مشاغل استخراج رمز ارز، از جمله شرکت ویراماینر شد. علوی با خنده می گوید: «چهار ماه به خواب زمستانی فصلی رفتیم. ما از طریق استخراج‌کنندگان غیرمجاز نیز درآمد چندانی نداشتیم، زیرا دولت فشار زیادی بر آنها وارد می‌کرد و آنها بیشتر می‌ترسیدند.» به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا به نقل از شرکت دولتی مدیریت شبکه ایران، مقامات ایرانی تاکنون ۲۲۱ هزار و ۳۹۰ دستگاه ماینر را کشف و ضبط کرده اند. طبق این گزارش، ماینرهای توقیف شده ۶۲۴.۷ مگاوات برق مصرف کرده اند. وزارت نیرو می گوید مصرف برق ایران می تواند در تابستان به بالاتر از ۶۶ گیگاوات برسد. این رقم بسیار بالاتر از ظرفیت تولید برق ۵۵ گیگاواتی کشور است. در عین حال، طبق اعلام انجمن بلاک چین، مصرف کلی ماینینگ می تواند کمتر از ۱ گیگاوات باشد. این شامل بیش از ۶۰۰ مگاوات مصرف شده توسط استخراج غیرمجاز در کنار مصرف بیش از ۳۰۰ مگاوات مربوط به مزارع مجاز است.
جواد افزود: «ماینینگ کمتر از ۱۰ درصد مشکلات برق و قطع برق در ایران را شامل می شود. وزارت نیرو نتوانسته است تعداد نیروگاه های خود را افزایش دهد و این مسئله باید به عنوان بخشی از طرحی برای افزایش ظرفیت تولید برق برای همگام شدن با رشد سالانه مصرف برق خانگی و صنعتی صورت می‌گرفت.»
او می گوید که صنعت استخراج رمز ارز تبدیل به قربانی زیرساخت های ضعیف برق و همچنین سوء مدیریت بخش های مرتبط شده است. بسیاری از نیروگاه های خصوصی قادر به انجام عملیات تعمیر و نگهداری و تعمیرات اساسی در تاسیسات فرسوده خود نیستند. این مسئله به این دلیل است که پرداخت‌های آنها مدت‌ها به تاخیر افتاده است. بنابراین، آنها قادر به ادامه فعالیت خود با ظرفیت کامل نیستند.
مشکل ردیابی
در حالی که مقامات دولتی بر مزارع بزرگی که در تاسیسات صنعتی و کشاورزی کار می کنند تمرکز کرده اند، ماینینگ در مقیاس کوچک شانس زیادی برای فرار از کنترل های شدید دولت داشته است. ردیابی استخراج کننده های خانگی، به ویژه، مشکل تر است. مصرف برق در ایران یک مسئله جدی است. برخی از افراد در ایران در سال‌های اخیر سعی کرده‌اند یک یا دو دستگاه ماینینگ را در خانه راه‌اندازی کنند تا بتوانند در زمان رکود اقتصادی و بیکاری شدید درآمد بیشتری داشته باشند.
به گزارش خبرگزاری موج ایران، در سال ۲۰۱۹، ماینینگ خانگی ۲ درصد از کل استخراج‌های غیرمجاز در ایران را به خود اختصاص داده است. این رقم در سال های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ به ترتیب به ۶ درصد و ۱۲ درصد افزایش یافته است. هدی، یکی ازاستخراج کنندگان رمز ارز ساکن تهران، به مجله می گوید: «نزدیک به شش ماه از ماینر خود در خانه استفاده کردم.» این جوان ۲۸ ساله فارغ التحصیل هنر، برای امرار معاش سرامیک و سفال دست ساز می سازد. او می‌گوید: «فکر نمی‌کنم دولت بتواند یک یا دو ماینر را که در خانه مستقر شده‌اند ردیابی کند. “من توانستم ۰.۱ بیت کوین استخراج کنم و قصد دارم ادامه دهم.” مصطفی که در آپارتمان خود در تهران مشغول استخراج بیت کوین بوده است، می گوید: «در حقیقت این کار سودآور است، زیرا هم ارزش تجهیزات و هم قیمت بیت کوین به مرور زمان بالا می رود. اما، انجام این کار در خانه به دلیل سر و صدا و گرمای ناشی از آن دشوار است و واقعاً می تواند آزاردهنده باشد.» مصطفی می گوید که دولت در نهایت باید استخراج و کسب و کار رمز ارز را به عنوان تجارت قانونی بپذیرد. »مسئله مهم تقابل با فناوری نیست، زیرا در نهایت شما بازنده خواهید بود. دولت باید با رمز ارزها کنار بیاید و به درامدزایی کمک کند. بسیاری از کشورها بخشی از مشکلات اقتصادی خود را از طریق رمزارز جبران می‌کنند»
۱۲ میلیون تاجر
مصطفی علیرغم اینکه از استخراج رمز ارز سود می برد و بیت کوین استخراج شده خود را در صرافی های آنلاین ایران فروخته است، از عملکرد ضعیف صرافی ها در ایران ابراز نگرانی می کند. “یکی از صرافی ها چندی پیش مغازه خود را بست. پول مردم را دزدیدند نمی‌دانم دفترش کجا بود. شما واقعاً نمی توانید به این مبادلات اعتماد کنید. اگر به وب سایت این صرافی ها بروید، تعداد کمی از آنها آدرس یا شماره تلفن دارند.”
تعداد صرافی های آنلاین ایرانی در کنار افزایش تعداد ایرانیان سرمایه گذار روی ارزهای دیجیتال به طور شگفت آوری افزایش یافته است. طبق یکی از تحقیقات در ماه می می توان گفت که نزدیک به ۱۲ میلیون ایرانی، از جمعیت ۸۵ میلیونی، روی ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری کرده‌اند. به گفته این مقاله ، ۶۲ درصد از سرمایه گذاران شش ماه قبل از مطالعه زمانی که ارزهای دیجیتال با قیمت بالاتری مواجه شدند، وارد این عرصه شدند. محسن، کارشناس تجارت ایرانی، بر نقش همه‌گیری ویروس کرونا و تعطیلی بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک به‌عنوان دلایلی برای توجه عمومی به سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال تأکید می‌کند. او می‌گوید: «رمز ارز در دسترس‌ترین بازار برای ایرانی‌ها بوده است، زیرا تحریم‌ها دسترسی آنها را به سایر بازارهای مالی بین‌المللی محدود می‌کند.»
موج گرمای شدید در ایران به پایان رسیده است و شبکه برق تثبیت شده است، بنابراین دولت، ممنوعیت ۳ ماهه استخراج رمز ارز در این کشور را لغو کرد. “بسیاری در طول یک دوره صعودی وارد بازار رمزارز می‌شوند و به نوعی تبدیل به گرگ وال استریت می شوند. اما، من فکر می‌کنم که مردم در نهایت خاطره خوبی از ارزهای دیجیتال نخواهند داشت، زیرا اکثراً از جنبه‌های فنی کسب و کار بی‌اطلاع هستند”. وی در مورد امکان وضع مقررات مؤثر برای تجارت توسط دولت ابراز نگرانی می کند. “رمز ارز می تواند سکوی پرتاب برای اقتصاد ایران باشد. اما، این فرصت در نهایت از بین خواهد رفت، زیرا سیستم نظارتی ما ناقص است”.
پتانسیل بیشتر
با پاسخ دادن به تلفنش، مصاحبه من با علوی، مدیر عامل شرکت ویراماینر، قطع می شود. دفتر در حال حاضر ساکت تر است. بعد از یک دقیقه او تلفنش را قطع می کند و به طور نیمه شوخی از مکالمه تلفنی خویش معذرت خواهی می کند. “در صنعت ماینینگ، هیچ چیز به طور جدی بر اساس برنامه پیش نمی رود. در چهار تا پنج سال گذشته، من حتی یک پروژه منظم، روتین و استاندارد انجام نداده‌ام”. بخش استخراج رمز ارز همیشه در شتاب است. «سرمایه‌گذار می‌خواهد دکل‌هایش فوراً راه اندازی شوند و مزرعه بیت کوین هر چه زودتر شروع به کار کند. این به این دلیل است که مشکل شبکه ممکن است ناگهان افزایش شدیدی داشته باشد و این می تواند باعث کاهش درآمد شود. طرح کسب و کار در این بخش کاملا بی ثبات است.»
سرمایه‌های زیادی تاکنون توسط سرمایه‌گذاران داخل و خارج از ایران وارد صنعت استخراج رمز ارز شده است. بزرگترین مزارع ایران با سرمایه گذاری چینی ها اداره می شود. این مزارع در مناطق آزاد اقتصادی راه اندازی می شوند، و در اینجا شرکت ها معافیت از مالیات و عوارض هستند. بزرگترین مزرعه ایران که توسط گروه توسعه سرمایه گذاری ایران و چین تاسیس شده است در منطقه آزاد در جنوب استان کرمان مستقر است. طبق وب سایت این شرکت، این محل یک مزرعه ۲۰۰ مگاواتی با یک مرکز داده ۲۰۰۰۰۰۰ تراهش و ۷۰۰۰۰ ماینر ASIC است. طبق نظرات علوی، مزرعه ۳۰ تا ۴۰ مگاواتی که توسط چینی ها در منطقه آزاد ماکو در شمال غرب ایران راه اندازی شده است، در جایگاه بعدی قرار دارد و پس از آن مزارع کوچکتر ۴ تا ۵ مگاواتی قرار می گیرند. او تخمین می زند که ۱۸۰ تا ۲۲۰ میلیون دلار برای استخراج مجاز مزارع در ایران سرمایه گذاری شده است، اما اگر موانع مرتبط با دولت برداشته شود، پتانسیل سرمایه گذاری خیلی بیشتر است.
“قوانین مربوط به قیمت برق دارای نواقص متعددی است. یکی از آنها این است که دولت قیمت صادراتی را به عنوان قیمت برق برای ماینینگ تعیین کرد که به نظر ما قیمت بالایی است و دیگری همبستگی بین قیمت برق و نرخ دلار آمریکا به نرخ ریال است. دولت در دستورالعمل خود گفته است که اگر ارزش ریال در برابر دلار آمریکا بیش از ۱۰ درصد نوسان داشته باشد، قیمت برق نیز تغییر خواهد کرد. بدین صورت این مسئله باعث می شود سرمایه گذاران ناراضی شوند. با توجه به افزایش مداوم ارزش دلار در برابر ریال، قیمت برق همچنان در حال افزایش است. این یک عامل پایدار نیست که در محاسبات خود به عنوان یک سرمایه گذار در نظر داشته باشید. بنابراین، سرمایه گذاران بزرگ هرگز وارد این حوزه نمی شوند.”
حتی روند رو به رشد قیمت بیت کوین در محافظت از سرمایه گذاران در برابر از دست دادن سود ناکافی است. هر گونه سودی را می توان با افزایش قیمت برق صادراتی به دلیل کاهش ارزش ریال کاهش داد. زمانی که قیمت رمز ارز افزایش می یابد، ریال ارزش خود را از دست می دهد و در نتیجه هزینه برق افزایش می یابد. قیمت برق از ابتدای امسال افزایش یافته است. قبلا ۰.۰۴-۰.۰۵ دلار به ازای هر کیلووات هزینه برق می دادیم که این رقم به ۰.۰۷-۰.۰۸ دلار رسیده است و همین موضوع سرمایه گذاران را ترسانده است.
علیرغم نارضایتی از شرایطی که استخراج رمزارز مجاز در حال حاضر با آن مواجه است، علوی می گوید به آینده ماینینگ در ایران خوش بین است. “فکر نمی‌کنم ایران بتواند هزینه‌های به حاشیه رفتن و مخفیانه عمل کردن دارایی‌های کریپتو را بپردازد. بنابراین، مقررات مناسبی برای آنها فراهم خواهد کرد.”
منبع:cointelegraph
مشاهده خبر
