در چشم ­انداز تجارت جهانی و در یک منظومه کسب­ و کاری با ارتباطات گسترده و جهانی، مدیریت کارآمد زنجیره تأمین عاملی حیاتی برای شرکت‌ها به منظور حفظ رقابت‌پذیری و پایداری مالی محسوب می‌شود. پلتفرم‌های تأمین مالی زنجیره تأمین (SCF) به عنوان ابزارهای ارزشمندی در دستیابی به این هدف به وجود آمده‌اند. این پلتفرم‌ها همکاری بین تأمین‌کنندگان، خریداران و مؤسسات مالی را تسهیل می‌کنند تا سرمایه‌های در گردش، فرآیندهای کاهش ریسک و کارآمدی عملیاتی را بهینه کنند.

پلتفرم‌های تأمین مالی زنجیره تأمین به عنوان واسطه بین خریداران، تأمین‌کنندگان و مؤسسات مالی عمل می‌کنند و یک فضای دیجیتالی ایجاد می‌کنند که در آن تراکنش‌ها، فعالیت‌های مالی و تبادل اطلاعات در کسری از ثانیه انجام می‌شوند. این پلتفرم‌ها به تأمین‌کنندگان اجازه می‌دهند تا به امکان پرداخت‌های زودهنگام برای فاکتورهای خود دسترسی پیدا کنند که به آن‌ها در برطرف­سازی چالش‌های جریان نقدینگی و تقویت پایداری مالی کمک کنند. از سوی دیگر، خریداران نیز می‌توانند دوره‌های پرداخت تعهدات خود را تنوع ببخشند و همزمان تضمین بکنند که تأمین‌کنندگان، پرداخت‌های به ­موقعی دریافت می‌کنند. این ساختار تعاملی چندجانبه، منجر به ایجاد یک سیستم تأمین مالی زنجیره تأمین با انعطاف‌پذیری و پایداری بیشتر می‌شود. از جمله نیازمندی‌های یک پلتفرم SCF کارآمد که بتواند جریان­ های داده انبوه و متنوع زنجیره ­های تأمین را مدیریت بکند، می­ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زیرساخت فناوری قوی: پلتفرم‌های SCF نیازمند زیرساخت فناوری ایمن و توسعه­ پذیر هستند تا بتوانند جریان داده‌های مالی حساس و تراکنش‌ها را به طور امن مدیریت کنند. این مسئله شامل پروتکل‌های رمزنگاری، تدابیر حریم خصوصی داده‌ها و قابلیت‌های مبتنی بر رایانش ابری به منظور تضمین دسترسی و اطمینان­ پذیری است.
• قابلیت‌های یکپارچه­ سازی: برای یک پلتفرم SCF موفق، یکپارچگی آسان با سیستم‌های موجود مدیریت منابع سازمان (ERP) ضروری است. قابلیت‌های یکپارچه­ سازی امکان دسترسی در هر لحظه از زمان را به داده‌های مالی، سطوح موجودی کالا و خدمات و وضعیت سفارش فراهم می‌کند تا دیدگاه جامعی از زنجیره تأمین ایجاد شود.
• تعامل چندجانبه: پلتفرم‌های SCF باید از تعامل چندجانبه پشتیبانی کنند، به طوری که برای خریداران، تأمین‌کنندگان و مؤسسات مالی امکان تبادل اسناد و داده­ ها و نیز انجام تراکنش‌ها را به طور کارآمد فراهم کنند. رابط کاربری کاربرپسند نیز برای تضمین پذیرش گسترده پلتفرم از سوی کسب­ و کارها و نهادها ضروری است.
• ابزارهای مدیریت ریسک: ارزیابی و مدیریت مؤثر ریسک برای ارزیابی وضعیت مالی تأمین‌کنندگان بسیار مهم است. این ابزارها به مؤسسات مالی کمک می‌کنند تا به­ منظور ارائه گزینه‌های پرداخت زودهنگام، اطلاعات دقیق و در نتیجه تصمیم‌گیری‌های آگاهانه­ تری داشته باشند و همچنین مدیریت پیشگیرانه ریسک را نیز امکان‌پذیر می‌سازند.
• مقیاس‌پذیری: با گسترش و تکامل کسب­­وکار، پلتفرم SCF باید بتواند بدون کاهش کیفیت عملکرد، به حجم فزاینده تراکنش‌ها و تعداد رو به ­رشد کاربران پاسخ دهد.

همچنین در خصوص مزیت­ های اصلی و حداقل ویژگی‌های کسب ­و کاری پلتفرم‌های  SCF می­ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شفافیت زنجیره تأمین: پلتفرم‌های SCF امکان ردگیری لحظه­ ای عملیات زنجیره تأمین، سطوح موجودی و وضعیت پرداخت‌ها را فراهم می‌کنند. این شفافیت به شرکت‌ها کمک می‌کند تا مدیریت موجودی، پیش‌بینی تقاضا و استراتژی‌های تدارکاتی را بهینه کنند.
• تخفیفات پویا: تأمین‌کنندگان می‌توانند به خریداران تخفیفاتی بر اساس زمان پرداخت ارائه دهند. پلتفرم‌های SCF با فراهم­سازی امکان تخفیفات پویا، خریداران را قادر می­ سازند تا در قبال کاهش مبلغ فاکتور به پرداخت زودهنگام اقدام کرده و تعامل و کارآمدی را بهبود دهند.
• تأمین مالی صورتحساب: پلتفرم‌های SCF به تأمین‌کنندگان امکان می‌دهند تا در مقابل صورت حساب­ های پرداخت‌نشده خود تأمین مالی داشته باشند. این موضوع به بهبود جریان نقدینگی تأمین‌کنندگان کمک کرده و موجب کاهش تنش مالی می‌شود که در نهایت، به افزایش پایداری کلی زنجیره تأمین می­ انجامد.
• مدیریت پروفایل کارا: داشتن فرآیند ایجاد پروفایل کارا برای تأمین‌کنندگان بر روی پلتفرم SCF حیاتی است. این پلتفرم‌ها باید رابط‌های کاربری کاربرپسند، منابع آموزشی و پشتیبانی ارائه دهند تا تأمین‌کنندگان بتوانند به راحتی از پلتفرم استفاده کنند و از آن بهره‌برداری کنند.
• و گزارش‌دهی: ابزارهای تجزیه ­ و تحلیل پیشرفته ارائه­ شده توسط پلتفرم‌های SCF به کسب‌وکارها، این امکان را به آنها می‌دهند تا بر شاخص‌های کلیدی عملکردی نظارت کرده و روندها را شناسایی کنند و در نهایت به ­منظور بهینه‌سازی سرمایه‌های درگردش و عملیات زنجیره تأمین، تصمیمات آگاهانه مبتنی بر داده‌ها اتخاذ کنند.

طبق گزارش مکنزی و شرکا (McKinsey & Company)، شرکت‌هایی با برنامه‌های SCF مؤثر می‌توانند نیازهای سرمایه در گردش را تا ۲۵% کاهش دهند که منجر به صرفه‌جویی‌های قابل ملاحظه در هزینه و بهبود جریان نقدینگی می‌شود. مطالعه‌ای انجام ­شده توسط دلویت (Deloitte) نشان می‌دهد که بیش از ۷۰% از شرکت‌ها و کسب ­و کارها، تأمین مالی زنجیره تأمین را به عنوان یک اولویت استراتژیک برای بهینه‌سازی جریان نقدینگی و مدیریت سرمایه درگردش می‌شناسند. همچنین انجمن جهانی تأمین مالی زنجیره تأمین (Global Supply Chain Finance Forum) گزارش کرده است که حجم برنامه‌های تأمین مالی زنجیره تأمین تا سال ۲۰۲۱ به بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار رسیده است که نشان‌دهنده گسترش بیش­ازپیش بهره‌برداری از پلتفرم‌های SCF  است.

پلتفرم‌های تأمین مالی زنجیره تأمین به عنوان یک راهکار قدرتمند برای کسب‌وکارها، به دلیل پرداختن به بهینه‌سازی عملیات زنجیره تأمین، بهبود همکاری بین شرکای تجاری و مدیریت بهینه سرمایه درگردش ارزشمند هستند. با زیرساخت فناوری مناسب، قابلیت‌های یکپارچه­ سازی آسان و ابزارهای مؤثر مدیریت ریسک، این پلتفرم‌ها می‌توانند به افزایش انعطاف‌پذیری در مدیریت زنجیره تأمین کمک کنند. همچنین با تغییرات پیوسته در نظام تجارت جهانی، پلتفرم‌های SCF نقش مهمی در تعیین آینده عملیات زنجیره تأمین خواهند داشت.

نگارنده: نوید فرازی – مدیر تحلیل داده و ریسک گروه مالی شهر