برخی شرکت‌های ملی نفت (NOC) بزرگ جهان به برکت افزایش درآمدهای نفتی در دو سال گذشته، توانسته‌اند توان خود را در برابر کاهش‌‌های آتی قیمت نفت افزایش دهند. اما بسیاری از این شرکت‌ها در مواجهه با معیارهای ESG (استانداردهای زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیت شرکتی) به ویژه دستیابی به اهداف کاهش گازهای گلخانه‌ای و مقابله با گرمایش زمین به چالش خورده‌اند.
موسسه مشاوره وود مکنزی به تازگی ۸ شرکت ملی نفت را به شاخص‌های تاب‌آوری و پایداری شرکتی خود افزوده است. این شرکت‌ها با مشکلاتی در زمینه رعایت معیارهای ESG مواجه هستند.
تاب‌آوری در برابر نوسان قیمت
ورود نقدینگی کلان به شرکت‌های نفتی دولتی (آرامکو عربستان، شرکت ملی نفت فراساحلی چین و سینوپک و پتروچاینا چین، پتروبراس برزیل، شرکت ملی نفت تایلند، پتروناس مالزی و شرکت انرژی دولتی آرژانتین) در سال گذشته، توانمندی مالی آنها را در برابر سقوط قیمت نفت تقویت کرده است. به علاوه، بسیاری از این شرکت‌ها به دلیل هزینه پایین تولید و نظام مالیاتی مطلوب، تاب‌آوری بیشتری در مقابل اقت قیمت‌ها دارند. اما ممکن است تاب‌آوری بلندمدت این شرکت‌ها به دلیل تعهد شدید آنها به دولت به چالش کشیده شود.
تحلیلگران وود مکنزی می‌گویند: فعالیت‌های پایین‌دستی شرکت‌های ملی نفت اغلب تحت تاثیر اعمال کنترل قیمتی دولت‌ها قرار می‌گیرد که به کاهش سودآوری آنها منجر می‌شود.
از میان ۸ شرکت ملی نفت مورد بررسی، آرامکو، شرکت ملی نفت فراساحلی چین، پتروبراس و پتروچاینا از نظر تاب‌آوری در ردیف غول‌های نفتی جهان جای گرفته‌اند. در میان شرکت‌های بین‌المللی و دولتی نفت، آرامکو پنجمین شرکت بزرگ نفتی جهان پس از توتال، اکسون موبیل، شل و بریتیش پترولیوم است. وود مکنزی می‌گوید: علاوه بر آرامکو، شرکت ملی نفت فراساحلی چین، پتروبراس و پتروچاینا امتیاز بالایی در زمینه تاب‌آوری کسب کرده‌اند. در مقابل، وضعیت مالی ضعیف شرکت انرژی دولتی آرژانتین و سرمایه‌گذاری سنگین آن، این شرکت را در میان ۴ شرکت انتهای جدول قرار داده است. به گفته لوک پارکر، معاون بخش تحلیل شرکتی وود مکنزی، کاملا عادلانه است که شرکت‌های ملی و شرکت‌های بین‌المللی نفتی را بر اساس تاب‌آوری مورد مقایسه قرار دهیم چرا که نهایتا همه آنها بر پایه معیارهای یکسانی مورد قضاوت قرار خواهند گرفت.
پایداری و تاب‌آوری ضعیف‌تر
شرکت‌های ملی نفت از نظر تاب‌آوری کوتاه‌مدت با بزرگترین شرکت‌های نفتی جهان (غول‌های نفتی بین‌المللی) قابل مقایسه هستند اما آنها از نظر پایداری عموما ضعیف‌ترند. اساسا بیشتر شرکت‌های ملی نفت در مواجهه با ریسک تغییرات آب‌وهوایی کندتر عمل کرده‌اند و تاکنون از فرصت‌های برنامه گذار انرژی بهره کافی نبرده‌اند. نهایتا بیشتر این شرکت‌ها از نظر حاکمیت شرکتی نیز بسیار ضعیف بوده‌اند و در زمینه دستیابی به اهداف کاهش کربن (Scope 3) و کسب‌وکارهای مرتبط هنوز در ابتدای راه هستند.
آخرین بازمانده
برخی شرکت‌های ملی نفت شروع به سرمایه‌گذاری در انرژی پاک شامل جذب کربن، بهره‌برداری و ذخیرهسازی آن و هیدروژن کرده‌اند، با این حال بسیاری معتقدند، به دلیل افزایش تقاضای جهانی، باید از منابع عظیم نفت و گازشان بیشترین بهره را ببرند چون دولت‌ها (مثل عربستان سعودی) به درآمدهای صادرات نفت و گاز وابسته هستند و این وابستگی تا چند دهه آینده ادامه خواهد داشت.
در این میان، برخی شرکت‌ها اهداف کاهش گازهای گلخانه‌ای را جسورانه‌تر دنبال می‌کنند. شرکت ملی نفت ابوظبی (ADNOC) که در گزارش تحلیلی وود مکنزی حضور ندارد، به تازگی زمان‌بندی برنامه کربن صفر خود را از سال ۲۰۵۰ به سال ۲۰۴۵ کاهش داده است. آدنوک نخستین شرکت دولتی نفت است که دست به چنین کاری زده است. سلطان احمد الجابر، مدیرعامل آدنوک به عنوان رئیس نشست جهانی مقابله با گرمایش زمین موسوم به COP28 که ماه جاری در دوبی برگزار می‌شود، برگزیده شده است. او در این باره گفت: صنعت نفت باید پیشتاز روند کربن‌زدایی باشد.
آرامکو عربستان نیز در این باره گفته است، تولید گازهای گلخانه‌ای باید کاهش یابد اما برای جلوگیری از کمبود انرژی در آینده، میزان سرمایه‌گذاری برای تولدی نفت و گاز نیز باید افزایش پیدا کند. امین ناصر، مدیر اجرایی آرامکو گفت: غول نفتی عربستان مشغول کار بر روی انرژی‌های تجدیدپذیر، سوخت‌های برقی، هیدروژن و برنامه جذب و ذخیرهسازی کربن است. اما جهان تا چند دهه نیازمند نفت و گاز خواهد بود و تجدیدپذیرها قادر به رفع نیاز جهان نخواهند بود.
در این میان، پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی درباره به اوج رسیدن تقاضای نفت در سال ۲۰۳۰ و پایان دوران نفت با انتقاد شدید سازمان اوپک مواجه شده است. اوپک در گزارش سالانه چشم‌انداز نفت جهان که در ماه اکتبر منتشر شد، گفته است: صنعت نفت برای ثبات بازار و جلوگیری از وقوع بحران انرژی و اقتصادی در جهان، نیازمند ۱۴ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری تا سال ۲۰۴۵ است. هیثم القیس، دبیرکل اوپک در دیباچه این گزارش نوشت: درخواست توقف سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید نفت ما را به سمت بحران انرژی و اقتصادی خواهد کشاند. عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان نیز درباره پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی گفت: آنها از یک نهاد ارزیابی و پیش‌بینی به یک هوادار سیاسی تبدیل شده‌اند.
منبع: اویل پرایس
