یکی از منابع راهبردی هر سازمان، در اختیار داشتن نیروی چابک و شاداب است. با توجه به پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه منابع انسانی، یکی از چالش‌های اساسی در این حوزه، ایجاد تعادل کار و زندگی و در نتیجه حس شادابی و ارتقای عملکرد و بازدهی نیروی انسانی است. با ورود مفهوم تعادل کار و زندگی به مفاهیم مدیریت منابع انسانی، سازمان‌ها اقداماتی را متناسب با سطح شرکت، وضعیت مالی و سطح بلوغ فرهنگ، در جهت ایجاد تعادل کار و زندگی برنامه‌ریزی و اجرا کرده‌اند.
تعادل کار و زندگی به معنای مدیریت مناسب زمان انجام وظایف شغلی، حضور فیزیکی فرد در سازمان، فعالیت‌های شخصی و روزمره زندگی و حضور در کنار خانواده است. مدیریت تعادل کار و زندگی به کارکنان این امکان را می‌دهد که با روحیه بهتر و انرژی بیشتری در محل کار حضور و عملکرد مناسب‌تری داشته باشد.
ایجاد تعادل کار و زندگی سبب کاهش استرس و خطر فرسودگی شغلی، افزایش سلامت جسمی و روانی، رضایت شغلی و شخصی، ایجاد انگیزه به کارکنان در محیط کار، توسعه فردی، کاهش تاخیر در ورود و غیبت کارکنان خواهد شد. بنابراین مدیریت تعادل کار و زندگی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و صاحبان کسب‌وکار باید با توجه به چالش‌های جدید در حوزه منابع انسانی تدابیر مناسبی جهت ایجاد مدیریت صحیح برای این مهم در کارکنان خود ایجاد کنند.
روش‌های مدیریت تعادل کار و زندگی:
۱– ساعت کاری منعطف: برقراری ساعت کاری منعطف باعث می‌شود کارکنان فعالیت‌های کاری و شخصی خود را مدیریت کرده و زمان بیشتری را در کنار خانواده داشته باشند.
۲- استفاده کارکنان از مرخصی: یکی از راه‌های ایجاد تعادل کار و زندگی، تشویق یا الزام کارکنان به استفاده از مرخصی و حتی اعطای مرخصی تشویقی است.
۳- فراهم کردن امکان دورکاری: شرایط دورکاری که مخصوصاً از زمان شیوع کرونا در کشور فراهم ایجاد شد این امکان را برای کارکنان ایجاد می‌کند تا وظایف و امور محوله را از راه دور و در محیط خانه و خانواده انجام دهند.
۴- تعیین سقف اضافه‌کاری: از طریق کارسنجی می‌توان برای هر شغل در بازه‌های زمانی و شرایط کاری سقف اضافه کار تعیین کرد که این امر سبب می‌شود کارکنان ساعت کمتری در سازمان حضور داشته باشند.
۵- عدم ارجاع کار به کارکنان در ساعات غیرکاری: باید مراقب بود که در ساعات غیر اداری به کارکنان کار ارجاع ندهیم تا بتوانند به امورات زندگی پرداخته و فارغ از مسائل کاری به موضوعات شخصی خود بپردازند.
۶- ایجاد فرهنگ استراحت: به کارکنانمان آموزش دهیم که باید زمان مناسبی را برای استراحت و بازآفرینی جسمی و روحی خود اختصاص دهند تا انرژی کافی برای ادامه را داشته باشند.
۷- پرداخت کمک هزینه سفر به کارکنان: فراهم کردن امکان سفر برای پرسنل به همراه خانواده می‌تواند در افزایش روحیه، ایجاد همدلی بین خانواده، ثبت خاطرات سفر در ذهن با نقش بستن برند کارفرمایی تاثیرگذار باشد.
۸- توانمندسازی کارکنان در انجام امور محوله: ارائه برنامه آموزشی مناسب، ارتقاء سطح شایستگی‌ها و توانمند کردن کارکنان می‌تواند به آنها کمک کند تا با افزایش بهره‌وری، کارهای محوله را در زمان مقرر کاری در طول روز انجام داده و نیاز به حضور بیشتر در محل کار نداشته باشند و به خانواده و امورات شخصی خود رسیدگی کنند.
۹- عقد قرارداد با مراکز تفریحی، رفاهی و ورزشی جهت استفاده کارکنان به همراه خانواده: داشتن برنامه مفرح در کنار خانواده می‌تواند در حفظ روحیه، سلامت جسم و روح نقش بسزایی ایفا کند. ارتقاء شاخص‌های رضایت شغلی، با ایجاد برنامه‌های تفریحی و ورزشی برای کارکنان و خانواده‌های آنها در حفظ تعادل بین کار و زندگی می‌تواند مفید باشد.
۱۰- پرداخت حقوق و مزایای متناسب با تورم: در صورتی که کارکنان دغدغه‌ای برای تامین معیشت نداشته باشند و بدنبال شغل دوم بعد از اتمام زمان کار نباشند، این امکان فراهم می‌شود تا بتوانند به موضوعات شخصی و خانواده بپردازند. ایجاد نظام مناسب جبران خدمات در این مسیر می‌تواند راهگشا باشد. داشتن پکیج جبران خدمات بصورت پرداخت‌های نقدی و غیرنقدی می‌تواند تعادل مناسب را ایجاد کند.
۱۱- فاصله محل سکونت تا محل کار: در شهر‌های پر جمعیت و کلان شهرها، یکی از پارامترهای مهم برای کارجویان و کارفرماها فاصله محل سکونت تا محل کار است؛ از این رو هر چه فاصله کمتر باشد کارکنان زمان کمتری را صرف رفت و آمد کرده و در طول روز مدت زمان بیشتری برای انجام امور شخصی و در کنار خانواده بودن در اختیار دارند.
سخن آخر:
تعادل کار و زندگی یکی از موضوعات مهم حوزه منابع انسانی بوده که همواره مدیران منابع انسانی در تلاش برای ارتقا و بهبود آن هستند. سازمان‌ها با شناخت ظرفیت‌های موجود و فرهنگ سازمانی و …. در تلاشند از طریق ایجاد مکانیزم‌های تعادل کار و زندگی نقش اساسی در افزایش بهره‌وری و ایجاد حس شادابی و ارتقای رضایت کارکنان ایفا کنند. البته می‌توان گفت یکی از عوامل ایجاد تعادل کار و زندگی توانایی‌های فردی در انجام وظایف، نحوه مدیریت زمان، کنترل استرس در محیط کار و منزل و صحبت نکردن پیرامون موضوعات کاری در محیط خانواده است.
این موضوع هم قابل توجه است که بعضی از کارکنان به کار اعتیاد داشته و تمایل زیادی به ترک محل کار ندارند. از این رو مدیران منابع انسانی با بهره‌گیری از روش‌های مدیریت تعادل کار و زندگی، می‌توانند باعث افزایش نشاط و شادابی، بهره‌وری و تعلق خاطر کارکنان به محیط کار شوند.
- تهیه شده در واحد منابع انسانی و پشتیبانی شرکت گروه مالی شهر
