سرمایه‌گذار خطرپذیر شرکتی (CVC) به معنای سرمایه‌گذاری یک شرکت مادر در شرکت‌های نوپا و فناور است که معمولاً این نوع سرمایه‌گذاری نیاز به پذیرش ریسک غیرسیستماتیک بیشتری نسبت به سایر شرکت‌ها دارد. این مجموعه‌ها (CVCها) معمولاً توسط شرکت‌های مادر (هلدینگ‌ها) با هدف سرمایه‌گذاری، در شرکت‌های نوپا و نوآور که مستعد رشد بیشتری نسبت به بازار هستند؛ ایجاد می‌شوند.
در قبال این سرمایه‌گذاری، بخشی از سهام استارت‌آپ به CVC منتقل می‌شود و معمولاً استارت‌آپ علاوه بر بهره‌مندی از سرمایه‌ی تزریق شده، از حمایت‌های معنوی سرمایه‌گذار نیز بهره‌مند می‌شود؛ این حمایت‌ها می‌تواند شامل مواردی نظیر: استفاده از تخصص شرکت‌های مادر در مسائل فنی، مشاوره در اتخاذ تصمیمات استراتژیک، دسترسی به مشتریان شرکت مادر و … باشد. (منبع: Corporate Finance Institute)
- اهداف سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی
برخلاف سرمایه‌گذاران خطرپذیر (VC)، سرمایه‌گذاران خطرپذیر شرکتی (CVC) اهداف استراتژیک و مالی را به‌طور همزمان جهت سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرند. CVCها با رویکرد استراتژیک به دنبال ورود مستقیم یا غیرمستقیم به استارت‌آپ‌های فناوری هستند که عمدتاً در حوزه‌‌ی فعالیت و یا نزدیک به اهداف استراتژیک آنها در حال ارائه‌ی محصول یا خدمت هستند؛ زیرا این فرصت را برای CVCها فراهم می‌کند که بتوانند به بخش‌های جدیدی از بازار دست یابند و دامنه‌ی ارائه‌ی محصولات و خدمات خود را گسترده‌تر کنند؛ بنابراین قادر می‌شوند هم به مشتریان فعلی خود خدمات بهتری ارائه دهند و همچنین مشتریان جدیدی را جذب شبکه کسب و کار خود کنند.
- مراحل ورود CVCها به سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها
سرمایه‌گذاران شرکتی (CVCها) ممکن است در مراحل مختلفی از یک کسب و کار و استارت‌آپ‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری کنند؛ در شکل زیر نکاتی در خصوص مراحل مختلف یک کسب و کار، ارائه شده‌است:
- چهار نوع سرمایه‌گذاری در CVCها
شکل زیر، چارچوبی را برای ترسیم سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر شرکتی در دو بعد نمایش می‌دهد:
- هدف سرمایه‌گذاری شرکتی: هدف سرمایه‌گذاری عمدتاً استراتژیک (برای پیشبرد اهداف کسب‌وکار) بوده یا صرفاً بازده مالی مد نظر سرمایه‌گذار است.
- ارتباط با فعالیت اصلی شرکت: سرمایه‌گذاری با فعالیت شرکت مادر و زیر مجموعه مرتبط یا غیرمرتبط می‌باشد.
بر اساس هدف سرمایه‌گذاری و نوع ارتباط فعالیت استارت‌آپ با شرکت سرمایه‌گذار، ۴ شیوه‌ی سرمایه‌گذاری ایجاد شده‌است که به طور خلاصه در ادامه بررسی می‌شود:
این نوع سرمایه‌گذاری‌ها به‌طور استراتژیک انگیزه‌بخش بوده و به عملیات اصلی شرکت مربوط می‌شود. شرکت‌هایی مانند Agilent Technologies و Microsoft از این نوع سرمایه‌گذاری‌ها برای همسویی استارت‌آپ‌ها با اهداف استراتژیک خود استفاده می‌کنند. این سرمایه‌گذاری‌ها به حفظ استراتژی‌های کنونی کمک کرده، اما ممکن است در پاسخ به تغییرات ناگهانی در روندها و تقاضاهای بازار مؤثر نباشد.
این نوع سرمایه‌گذاری نیز استراتژیک است؛ اما ارتباط کمتری با عملیات شرکت دارد. شرکت‌هایی مانند Intel Capital و Merck در استارت‌آپ‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که به اکوسیستم آنها کمک کرده و به‌طور غیرمستقیم، تقاضای محصولاتشان را رشد دهند و یا فرآیندهای داخلی را تسهیل سازند.
این متد، مربوط به سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های مرتبط با عملیات شرکت است؛ در حالی که از منظر استراتژی تناسبی بین ستارتآپ و سرمایه‌گذار وجود ندارد. این روش، عمدتاً گزینه‌ی مناسبی را، جهت تغییرات استراتژیک بازار پیشرو به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهد. شرکت‌هایی مانند Intel، با انتخاب این سبک از سرمایه‌گذاری، توانستند، بازارهای جدیدی را که در سال‌های بعد ارزشمند شناخته شد را شناسایی کنند.
این سرمایه‌گذاری‌ها صرفاً با هدف کسب بازده مالی انجام می‌شود و ارتباط کمی با استراتژی یا عملیات داخلی شرکت دارد. همچنین این سبک، نقش کمتری در برنامه‌ی توسعه و استراتژی شرکت‌های مادر ایفا می‌کند؛ زیرا مزیت استراتژیکی برای آن مجموعه ارائه ندارد؛ به عنوان مثال Dell Ventures با صرف نظر از مزیت سرمایه‌گذاری استراتژیک، عمدتاً به دنبال کسب بازده مالی در سرمایه‌گذاری‌های خود است.
این ماتریس به شرکت‌ها کمک می‌کند تا استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود را متناسب با اهداف و عملیات داخلی، ارزیابی و بهینه‌سازی کنند.
- گسترش CVC در جهان
سرمایه‌گذاری CVC، اخیراً با گسترش فرهنگ کارآفرینی و توسعه‌‌ی اکوسیستم نوآوری در سراسر جهان، (به غیر از آمریکای شمالی که به عنوان پیشران در این حوزه شناخته می‌شود) توانسته به گزینه‌ی مناسبی برای سرمایه‌گذاری تبدیل شود. رشد بسیار سریع CVCها در قاره‌های آســیا و اروپا، موجب کاهش سهم آمریکا، از کل حجم سرمایه‌گذاری‌های این حوزه در سراسر جهان شده‌است.
- وضعیت CVC در جهان
به گزارش CB Insights، فعالیت CVCها در سه ماهه‌ی دوم سال ۲۰۲۴ به طور قابل توجهی از اوج خود (در سال ۲۰۲۱) فاصله گرفته است. ارزش معاملات CVCها در انتهای سال ۲۰۲۳، به رقم ۵۵.۳ میلیارد دلار و تعداد معاملات به عدد ۳,۶۶۹ رسیده است که به ترتیب، کاهش ۴۷ و ۳۱ درصدی را نسبت به سال ۲۰۲۲ داشته‌اند؛ همچنین تعداد CVCهای تاسیس شده، نیز روند کاهشی را طی کرده و تنها ۱۶۲ CVC در سال ۲۰۲۳ تأسیس شده‌است که پایین‌ترین سطح را در ۶ سال اخیر داراست.
این درحالی است که در سه‌ماهه‌ی دوم سال ۲۰۲۴، میزان سرمایه‌گذاری‌هایی که با مشارکت CVCها صورت گرفته، برای دومین فصل متوالی رشد داشته و از ارزش، ۱۵.۴ میلیارد دلار به ۱۵.۶ میلیارد دلار رسیده‌است و نیمی از این سرمایه‌گذاری‌ها (۸.۴ میلیارد دلار)، معاملاتی هستند که ارزشی بیش از ۱۰۰ میلیون دلار داشته‌اند. تعداد معاملات نیز، نسبت به سه‌ماهه‌ی اول سال میلادی جاری، ۱۲ درصد کاهش یافته و به ۷۸۲ معامله رسیده؛ که پایین‌ترین سطح از سه‌ماهه‌ی دوم سال ۲۰۲۰ است.
لازم به ذکر است که سرمایه‌گذاری در شرکت‌های هوش مصنوعی، یکی از عوامل کلیدی رشد حجم سرمایه‌گذاری‌ها بوده، به طوری که ۳ مورد از ۵ سرمایه‌گذاری بزرگ CVC-backed، در سه‌ماهه‌ی دوم سال ۲۰۲۴ مربوط به شرکت‌هایی با موضوع زیرساخت هوش مصنوعی است که عبارند از:
- Scale با ۱ میلیارد دلار
- Mistral AI با ۵۰۲ میلیون دلار
- Cohere با ۴۵۰ میلیون دلار
- تهیه شده در واحد کسب و کار و توسعه خدمات شرکت گروه مالی شهر
