“الان بخر، بعداً پرداخت کن” (Buy Now, Pay Later – BNPL) نوعی تأمین مالی کوتاه‌مدت است که به کاربران این امکان را می‌دهد در لحظه خرید کرده و هزینه‌ آن را در طول زمان و غالباً بدون بهره پرداخت کنند. این روش توسط خرده‌فروشان سنتی، آنلاین و اپلیکیشن‌های شخص ثالث (Third party) ارائه می‌شود. (منبع: Investopedia)

 سیر تاریخی محصولات حوزه‌ وام دهی

بازیگران سنتی از مدل‌های خطی برای ارائه محصولات و خدمات خود در حوزه‌ وام‌دهی پیروی می‌کردند که بر ارائه انحصاری محصولات از طریق کانال‌های خودشان متمرکز بود. در حالی که، بسیاری از شرکت‌های تازه تاسیس، که در سال‌های اخیر وارد بازار شده‌اند، از مدل‌های تجاری غیرخطی استفاده می‌کنند. در واقع در مدل سنتی زیرساخت مورد نیاز عموماً توسط خود بانک‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه‌ اعتباردهی آماده و زیر نظر خود آنها به کاربران عرضه می‌شد اما با گذشت زمان و افزایش هزینه‌های آماده‌سازی، توزیع و نگهداشت زیرساخت برای مؤسسات مالی و همچنین دامنه زیاد تغییر در تقاضای کاربران در فواصل زمانی کوتاه موجب شد که ماهیت‌های جدیدی در این صنعت شکل بگیرد که هم سویی بیشتری با کاربران در پاسخ‌دهی به نیازهای آنها داشته باشد. (منبع: Finding success with BNPL)

شکل ۱ روند تغییرات در محصولات حوزه‌ وام‌دهی

نحوه کارکرد سرویس (BNPL)

سرویس BNPL معمولاً شامل وام‌های کوتاه‌مدت با شرایط پرداخت ثابت و بدون هزینه اضافی است؛ و عموماً تمامی اقساط نیز به ‌صورت مساوی تقسیم می‌شود. در فرایند استفاده از BNPL، کاربران هنگام خرید از خرده‌فروشان طرف قرارداد، می‌توانند در مرحله‌ پرداخت گزینه‌ BNPL را انتخاب کنند. پس از تأیید اعتبارسنجی کاربر، ابتدا مبلغی به‌ عنوان پیش‌پرداخت، (معمولاً ۲۵ درصد از کل مبلغ خرید) و سپس باقی‌مانده‌ مبلغ را در قالب اقساط بدون بهره طی چند هفته یا ماه می‌پردازد. این پرداخت‌ها معمولاً به‌صورت خودکار از حساب بانکی یا کارت اعتباری مشتری کسر می‌شود؛ هر چند ممکن است در برخی موارد، پرداخت از طریق چک نیز انجام شود. (منبع: investopedia)

 مقایسه BNPL و کارت اعتباری

برای مقایسه‌ BNPL و کارت اعتباری، ابتدا فرایندهای جاری هر کدام و سپس ۵ فاکتور کلیدی در هر دو روش را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در شکل زیر به فرایندهای شبکه‌ کارت اعتباری (Credit Card)  برای یک کاربر در هنگام خرید از پذیرندگان اشاره می‌کنیم:

شکل ۲ فرایند استفاده از کارت اعتباری (کردیت کارت) در هنگام خرید

در ادامه به بررسی فرایندهای BNPL برای کاربری که اقدام به خرید از پذیرندگان تحت قرارداد با تامین‌کنندگان BNPL است، می‌پردازیم:

شکل ۳ فرایند خرید با استفاده از اعتبار BNPL

با اشاره به فرایندهای جاری در هر دو روش پرداخت، در ادامه به مقایسه هر دو روش از منظر ۵ عامل خواهیم پرداخت:

جدول ۱ مقایسه‌ BNPL و Credit card

 روند BNPL

شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ خدمات BNPL در سال ۲۰۲۳ با چالش‌های مختلفی از جمله افزایش نرخ بهره، قوانین جدید و کاهش تمایل سرمایه‌گذاران روبه‌رو شدند. با این حال، مصرف‌کنندگان با استقبال بیشتر از این روش پرداخت، نشان دادند که این چالش‌ها بر تقاضای آنها تأثیر زیادی نداشته است.

شکل ۴ ترندهای اخیر در BNPL

بازار جهانی BNPL

روش‌های پرداخت جایگزین، جایگاه خود را در پرداخت‌های جهانی B2C تثبیت کرده‌اند؛ به‌ گونه‌ای که در سال ۲۰۲۲، ۶۶ درصد از ارزش تراکنش‌های تجارت الکترونیک و ۳۵ درصد از تراکنش‌های پایانه‌های فروش (POS) را به خود اختصاص داده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که این روند در آینده نیز ادامه‌دار و رو به رشد باشد. در این میان، BNPL به عنوان پنجمین روش پرداخت پرکاربرد در سال ۲۰۲۲، هم در فضای آنلاین و هم آفلاین، شناخته شده است.  (منبع:report BNPL in the GCC)

نمودار  ۱ارزش تراکنش‌های روش‌های پرداخت جایگزین – ۲۰۲۳ / ۲۰۲۷

ارزش تراکنش‌های جهانی BNPL در دوره‌ ۲۰۲۲-۲۰۲۳ با رشد ۱۸ درصدی به ۵ درصد از کل هزینه‌های تجارت الکترونیک جهانی رسید. پیش‌بینی می‌شود این بازار تا سال ۲۰۲۷ با نرخ رشد مرکب سالانه ۹ (CAGR) درصد به رشد خود ادامه دهد؛ رشدی که برابر با نرخ رشد تجارت الکترونیک جهانی است. بنابراین BNPL سهم ۵ درصدی خود را از این بازار تا سال ۲۰۲۷ حفظ خواهد کرد. (منبع: TheGlobalPaymentsReport2024)

در سال ۲۰۲۳، درآمد این بازار به ۱۶ میلیارد دلار رسید که آغازگر روند صعودی قدرتمندی است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که این بازار به رشد خود ادامه خواهد داد و تا سال ۲۰۳۲ به ۱۱۵ میلیارد دلار خواهد رسید. آمریکای شمالی به عنوان بازار اصلی BNPL شناخته می‌شود و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰ جایگاه خود را حفظ کند. همچنین پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که اندازه بازار این صنعت تا سال ۲۰۲۹ به ۴۵ میلیارد دلار و تا سال ۲۰۳۲ به ۵۸ میلیارد دلار خواهد رسید. (منبع: market.us)

نمودار ۲ اندازه بازار و روند رشد BNPL(میلیارد دلار)

پیشرفت‌های فناوری و شرایط اقتصادی مناسب باعث شد حجم فروش ناخالص (GMV) این روش به رقم ۴۳۳ میلیارد دلار برسد. انتظار می‌رود این رقم تا سال ۲۰۲۸ به حدود ۹۶۰ میلیارد دلار افزایش یابد و نرخ رشد مرکب سالانه ۱۴ درصدی را تجربه کند. همچنین، انتظار می‌رود سرویس BNPL از نظر حجم تراکنش، ارزش فروش و تعداد کاربران، سریع‌ترین رشد را در بین روش‌های پرداخت داشته باشد.

نمودار ۳ حجم فروش ناخالص ای کامرس با BNPL: بازارهای بالغ (برحسب میلیارد دلار)

در بازارهای بالغ سهم BNPL در پرداخت‌های تجارت الکترونیک به سطوح قابل ‌توجهی رسیده به طوری که در کشورهایی مانند سوئد، آلمان و استرالیا به ترتیب ۲۴درصد، ۲۳درصد و ۱۴درصد از تراکنش‌های آنلاین را به خود اختصاص داده است. همچنین، در تراکنش‌های حضوری، تأمین مالی از طریق BNPL در سال ۲۰۲۲ حدود ۲ درصد از ارزش تراکنش‌های جهانی پایانه فروش (POS) را شامل می‌شود که این نسبت در کشورهایی نظیر استرالیا و سوئد به ترتیب به ۷ درصد و ۵ درصد می‌رسد. (منبع: BNPL in the gcc report)

نمودار ۴ سهم بازار BNPL: بازارهای بالغ

استارتاپ‌های BNPL رشد چشمگیری را در سطح جهانی تجربه کرده‌اند و این روند، موجی از شرکت‌ها را به سمت رقابت برای تسلط بر این حوزه سوق داده است. تعداد شرکت‌های جدید BNPL سالانه ۳۸٪ افزایش یافته و از ۴۴ شرکت در سال ۲۰۱۵ به حدود ۲۷۹ شرکت در سال ۲۰۲۲ رسیده است.

موفقیت مدل BNPL با افزایش تعداد استارتاپ‌های یونیکورن BNPL، بیشتر آشکار شده است. تا پایان سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۷ ارائه‌دهنده خدمات BNPL خالص به این جایگاه رسیده‌اند، که شرکت‌های قدیمی فناوری پرداخت را شامل نمی‌شود. ظهور این استارتاپ‌ها نه ‌تنها پایداری مدل کسب‌وکار BNPL را نشان می‌دهد، بلکه جایگاه این شرکت‌ها را به عنوان بازیگران مؤثر در تغییر رفتارهای مالی مصرف‌کنندگان در سطح جهانی تثبیت کرده است.

پلتفرم‌های خارجی BNPL

• تهیه شده در واحد کسب و کار و توسعه خدمات گروه مالی شهر